การท่องเที่ยวแสวงบุญ หาความสงบวิเวก และชื่นชมวัฒนธรรมท้องถิ่นนั้น มีความนิยมในหมู่นักท่องเที่ยวมาตั้งแต่อดีต จังหวัดเลยเป็นสถานที่ที่เหมาะสมแห่งหนึ่ง เพราะเป็นบ้านเกิดของอริยสงฆ์ที่มีความสำคัญต่อพระพุทธศาสนาของประเทศไทยหลายรูป ไม่ว่าจะเป็น หลวงปู่แหวน สุจิณโณ หลวงปู่ชอบ ฐานสโม หลวงปู่หลุย จันทสาโร หลวงปู่ศรีจันทร์ วัณณาโภ ฯลฯ ถึงแม้แต่ละองค์ได้ละสังขารจากโลกนี้ไปหลายสิบปีแล้ว แต่คุณธรรมความตรงต่อพระวินัย ความกล้าหาญ ถวายชีวิตแด่พระธรรมของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นตัวอย่างที่สมบูรณ์แบบแก่ผู้สนใจใฝ่ธรรมในรุ่นหลัง ซึ่งพระสงฆ์ และสาธุชนรุ่นหลัง ทั้งในจังหวัดและนอกจังหวัด ก็ยังมีการกล่าวถึงและเคารพเลื่อมใส พ่อแม่ ครูอาจารย์ผู้ทรงคุณ ราวกับว่าองค์ท่านไม่เคยจากไปไหน อยู่ในใจคนเมืองเลย แม้บางคนจะไม่เคยพบท่านก็ตาม
จังหวัดเลยมีธรรมชาติที่สวยงาม แต่หากจะเที่ยวให้ครบรส ซึมซับความเป็นจังหวัดเลยอย่างแท้จริง ก็ควรเยี่ยมชมศิลปวัฒนธรรมพระพุทธศาสนาของจังหวัดเลย เพื่อเป็นความรู้ความบันเทิง และสร้างบุญกุศล เช่น วัดศรีคุณเมือง เป็นวัดที่สร้างขึ้นพร้อมกับเมืองเชียงคาน มีอุโบสถโบราณ ภาพผนังพระเจ้าสิบชาติ และพิพิธภัณฑ์ของเก่าชุมชน หรือจะขึ้นไปทางภูเรือเพื่อกราบนมัสการหลวงปู่ขันตี ญาณวโร พระสุปฏิปัณโณ ที่วัดป่าม่วงไข่ ศิษย์องค์สำคัญของหลวงปู่ชอบ ที่ยังดำรงขันธ์อยู่ในขณะนี้ พร้อมทั้งสัมผัสบรรยากาศความสงบ อิ่มใจในธรรมที่ได้จากสถานที่สัปปายะ เดินทางต่อไปหน่อยก็จะมีวัดป่าห้วยลาดที่มีพื้นที่กว้าง นมัสการหลวงพ่อขาว เมื่อไปถึงอำเภอด่านซ้าย นักท่องเที่ยวจะพลาดไม่ได้กับการนมัสการขอพรพระธาตุศรีสองรักษ์ เจดีย์ศักดิ์สิทธิ์อายุ 400 ปี คู่บ้านคู่เมืองจังหวัดเลย และใกล้กันนั้นก็มีวัดเนรมิตวิปัสสนา ซึ่งเป็นวัดใหญ่ รองรับผู้มาปฏิบัติธรรม และมีสังขารไม่เน่าเปื่อยของหลวงพ่อมหาพันธ์ ให้พุทธศาสนิกชนได้กราบไหว้บูชา หากนักท่องเที่ยวเดินทางไปถึงอำเภอนาแห้ว ก็จะมี 2 วัดสำคัญ ซึ่งเก่าแก่และมีความศักดิ์สิทธ์ นั่นคือ วัดศรีโพธิ์ชัย และวัดโพธิ์ชัย (นาพึง) ซึ่งทั้งสองแห่งนี้มีสิ่งที่เหมือนกันคือพระพุทธรูปเก่าแก่ ที่ทั้งคนท้องถิ่นและประชาชนทั่วไปให้ความเคารพนับถือเป็นอย่างมาก คือ องค์แสนที่วัดโพธ์ชัย (นาพึง) และพระเพชร พระประธานในโบสถ์ มรดกสืบทอดชาวนาแห้ว
ตามที่กล่าวไปข้างต้นนี้ ถือเป็นตัวอย่างของวัดสำคัญในจังหวัดเลยเพียงเท่านั้น ยังมีวัดสำคัญอีกมากที่ควรค่าแก่การไปเยี่ยมเยือน แต่ไม่ได้ประชาสัมพันธ์เท่าที่ควร เช่น ในอำเภอเมืองก็มีวัดถ้ำแกลบ ซึ่งเป็นวัดที่มีทั้งธรรมชาติสวยงาม ทิวทัศน์ บรรยากาศเหมาะแก่ผู้แสวงหาความสงบ และมีพระผู้ทรงคุณเป็นเจ้าอาวาสคือ หลวงปู่อร่าม ชินวังโส ศิษย์สำคัญอีกรูปของพระคุณท่านหลวงปู่อ่อน ญาณศิริ ทางวังสะพุงก็มีหลวงปู่สมศรี อัตตศิริ วัดป่าเวฬุวนาราม หลวงปู่สำลี สุทธจิตโต แห่งวัดถ้ำคูหาวารี
ดังที่ยกตัวอย่างไปแล้วนี้ ยังไม่กล่าวถึงวัดที่สวยงามเก่าแก่อีกหลายแห่ง แต่รอการมากราบนมัสการของนักท่องเที่ยวใจบุญ และพักผ่อนในสถานที่สัปปายะในจังหวัดเลย เพื่อความประทับใจในบุญแห่งการผ่อนคลายอันไม่รู้ลืม