“กว๊านพะเยา” ทะเลสาบน้ำจืดที่ใหญ่เป็นอันดับ 4 ของประเทศไทย ตั้งอยู่กลางอำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา มีพื้นที่ราว 12,831 ไร่ เป็นบึงน้ำจืดขนาดใหญ่ที่มีฉากหลังเป็นภูเขาที่ทอดยาวขวางทางทิศตะวันตก ยามเย็นริมฝั่งกว๊านเราจะเห็นความสวยงามของพระอาทิตย์ตกดิน สะท้อนสีทองบนผืนน้ำอันเงียบสงบช่างเป็นภาพที่ตรึงตาตรึงใจยิ่งนัก กว๊านพะเยารองรับน้ำจากลำห้วยทั้งหมด 12 สาย ที่มีต้นกำเนิดจากเทือกเขาสันปันน้ำ หรือ ดอยหลวง มีพันธุ์ปลาน้ำจืดกว่า 45 ชนิด เป็นที่เพาะพันธุ์ปลาน้ำจืดที่สำคัญ และกลายเป็นแหล่งผลิตภัณฑ์ปลาส้มแสนอร่อยที่ขึ้นชื่อเป็นสินค้า OTOP ของจังหวัดพะเยาที่ใครไปใครมาต้องถือกลับไปเป็นของฝากแก่ญาติสนิทมิตรสหาย
บริเวณริมกว๊านพะเยาได้จัดให้มีพื้นที่สาธารณะสำหรับออกกำลังกาย และเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ มีร้านอาหารพื้นเมือง และอาหารจากกว๊านจำพวก กุ้ง หอย ปู ปลา ให้ได้เลือกซื้อได้ตามความชื่นชอบ ในช่วงวันหยุดอาจจะคลาคล่ำไปด้วยผู้คนที่มาพักผ่อนกินลมชมวิวทิวทัศน์ ดังนั้นหากจะไปนั่งชิล ๆ อาจจะต้องบริหารจัดการเวลาให้ดีหน่อย
สำหรับใครที่ตื่นเช้าก็แนะนำให้มาเดินสูดอากาศบริสุทธิ์ดูนกน้ำออกหากินได้ที่ริมกว๊านพะเยา พอ 7 โมงเช้าก็รอใส่บาตรข้าวเหนียวกันก่อนแถว ๆ ท่าเรือริมกว๊าน หากไม่ได้เตรียมกับข้าวมาด้วยก็สามารถหาซื้อได้บริเวณนั้นได้เลย หลังจากใส่บาตรรับศีลรับพรเสริมความเป็นสิริมงคลแล้ว แดดยังอ่อน ๆ ไม่ร้อนสักเท่าไหร่ก็ถึงเวลาไปนมัสการหลวงพ่อศิลากลางกว๊านพะเยาด้วยเรือพายสนนราคาค่าบริการเพียงคนละ 20 บาทเท่านั้น ซึ่งใช้เวลาเดินทางไปกลับเพียง 20 นาที ตามประวัติหลวงพ่อศิลาเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย อายุกว่า 500 ปี ค้นพบเมื่อปี 2526 บริเวณวัดติโลกอารามที่จมอยู่ใต้กว๊านพะเยา ชาวบ้านได้อัญเชิญมาประดิษฐานที่วัดศรีอุโมงค์คำ กระทั่งปี 2550 ได้อัญเชิญหลวงพ่อศิลากลับไปที่วัดติโลกอารามกลางกว๊านพะเยาตามเดิม โดยในคืนเพ็ญวันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา และวันอาสาฬหบูชา จะมีพิธีเวียนเทียนกลางน้ำโดยล่องเรือไปเวียนเทียนบูชาองค์หลวงพ่อศิลากลางกว๊านพะเยา เราจะเห็นผู้คนอยู่บนเรือถือดอกไม้ธูปเทียนและดวงประทีปส่องแสงระยิบระยับอร่ามงดงามสะท้อนผืนน้ำกลางกว๊านพะเยา จึงเป็นภาพที่ประทับใจยิ่ง
ผ่านมาภาคเหนือเมื่อใดก็อย่างลืมเที่ยวเมืองพะเยากันก่อน แวะพักผ่อนหย่อนใจกับวิถีชีวิตเรียบง่ายริมฝั่งกว๊านพะเยา สัมผัสกับประเพณีวัฒนธรรมล้านนาที่ยังคงไว้อย่างสมบูรณ์ ร่วมทำบุญริมฝั่งกว๊านหรือจะลงเรือไปกราบพระกลางกว๊านพะเยา เราจะได้พบประสบการณ์ที่แปลกน่าจดจำและไม่เหมือนที่ใดในโลกแน่นอน